Dan nauke u slavu rođenja Nikole Tesle

Kao Dan nauke u Srbiji obeležava se 10. jul, inače dan rođenja Nikole Tesle (1856-1943), jednog od najvećih svetskih umova u ljudskoj istoriji. Ovogodišnja 158. godišnica rođenja velikog naučnika, biće obeležena brojnim programima i aktivnostima širom zemlje.

Na Teslin rođendan počinje EXIT muzički festival, koji će porukom „Revolution“ odati počast Prometeju savremenog doba. U Naučnom klubu Centra za promociju nauke (CPN) u Beogradu biće organizovan Dečji naučni klub, predstavljen program „Horizont 2020“ i održana tribina „HARP i druge zablude o nauci“, a „Tesla dan“ proslavljaće se i u Užicu, Nišu, Leskovcu i drugim gradovima, prenosi agencija „Tanjug“.

Jedan od najboljih svetskih muzičkih festivala, po ocenama najuticajnijih medija, novosadski EXIT, ove godine povezujući Nikolu Teslu i Novaka Đokovića (ponovo prvog tenisera sveta), pored muzičkog i umetničkog programa okupiće i vrhunske svetske stručnjake na temu nacionalnog brendiranja.

U okviru Naučno-obrazovnog rekreativnog centra „Elektrovojvodine“, na Fruškoj gori će biti održan Multimedijalni internacionalni festival „Nikola Tesla – Secret Connection Summit“, posvećen Teslinom doprinosu napretku moderne civilizacije u oblastima komunikacija, telekomunikacija, energetike, inovacija, kulture, umetnosti i filozofije stvaralaštva, kao i doprinosima velikog naučnika razvoju ekološke svesti u društvu i uspostavljanju ekološke odgovornosti kao sastavnog dela industrijskog razvoja globalnog društva. U sklopu festivala, u četvrtak, 10 jula, biće obeležen Teslin rođendan i održana svečana akademija. Polaznici Tesla kampa biće talentovanih 150 studenata iz Srbije, ali i sa najprestižnijih svetskih fakulteta.

Beogradski Centar za promociju nauke prikazivaće filmove o Tesli, a na tom i drugim skupovima u organizaciji Centra biće promovisan najveći program za finansiranje nauke ikada – „Horizont 2020“. Beograđani će imati priliku da obiđu kabinete Elektrotehničkog fakulteta, upoznaju se sa Teslinim načinom rada i vide kako je proizvodio bežičnu energiju i loptaste munje ili kako je merio jačinu struje. U Narodnoj biblioteci Srbije biće moguće saznati više o posebnom prijateljstvu Tesle i pesnika Jovana Jovanovića Zmaja, dok će posetioci Univerzitetske biblioteke biti u prilici da saznaju zbog čega je Đorđe Stanojević čovek koji je osvetlio Srbiju. U Teslinu čast programe su pripremili i Muzej Nikole Tesle i Zavod za proučavanje kulturnog razvitka u Beogradu.

U Užicu će na reci Đetinji biti moguće obići najstariju hidroelektranu u Srbiji, sagrađenu 1900. godine prema Teslinim principima, samo četiri godine nakon elektrane na vodopadima Nijagare. Posetici u Leskovcu moći će da posete hidroelektranu „Vučjanku“ koja predstavlja neverovatan spoj prirode i ljudskih ruku. I u Nišu je najavljena poseta hidroelektrani „Sveta Petka“ koja je od aprila po prvi put otvorena za posetioce, a program Elektronskog fakulteta obogatiće specijalne animacije Teslinih patenata.

Nikola Tesla je svojim izumima u mnogo oblasti postavio pravce naučno-tehničkog razvoja 20. i 21. veka. Rođen je 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici, tadašnjoj Vojnoj krajini u sklopu Austrije, današnja Hrvatska, u porodici Milutina Tesle, sveštenika Karlovačke mitropolije Srpske crkve. Njegova majka, Georgina Đuka, takođe iz ličke svešteničke porodice, ćerka je prote Nikole Mandića i Sofije, rođene Budisavljević. Teslin otac Milutin je u vreme školovanja u austrijskoj vojnoj školi pokazao sklonosti ka filozofiji i umnom životu, pa je napustio tu školu i završio bogosloviju u Plaškom, da bi potom službovao prvo u Štikadi kod Gračaca, a zatim u Senju i potom u Smiljanu kod Gospića, gde je i Nikola rođen. Milutin je bio dopisnik nekoliko beogradskih i novosadskih listova iz Like, pisao je pod pseudonimom „Rodoljub Pravičić“. Njegova majka Đuka, po Teslinom svedočenju znala je „Gorski vijenac“ napamet.

Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću, Rakovcu kod Karlovca, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju. Do 1884. godine i odlaska u SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu. Evropu je napustio u nadi da će mu u Njujorku, u realizaciji tehničkih inovacija, pomoći čuveni pronalazač i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu. Osnovao je svoju kompaniju „Tesla“ 1885. u Njujorku, kada je i započeo izradu prvih modela za korišćenje naizmenične struje – inovacije koja je potpuno promenila tadašnji svet. Izumeo je obrtno magnetno polje, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao više izuma na kojima se zasniva savremena elektrotehnika. Iz komercijalnih razloga proizvodnje jednosmerne struje, Edison je bio veliki protivnik Teslinog pronalaska naizmenične struje.

Iz SAD Tesla je u Evropu i rodnu Liku dolazio dva puta, 1889. i 1892. godine. Aprila 1892. stigao je u Gospić, kod svoje teško obolele majke, koja je u njegovom prisustvu i umrla. Nakon mesec i po dana, na poziv delegacije Opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, Tesla je stigao u kratku posetu Beogradu.

Genijalni inovator, Tesla je kao potpuni usamljenik umro u Njujorku, 7. januara 1943. godine, u jeku Drugog svetskog rata. Urna s njegovim pepelom preneta je kasnije u Beograd i čuva se u Muzeju Nikole Tesle. Njegova zaostavština stigla je u Beograd 1951 godine, na osnovu odluke američkih sudskih vlasti, pošto je za jedinog Teslinog naslednika proglašen njegov nećak Sava Kosanović.

Arhivska građa iz Tesline zaostavštine je 2003. upisana u registar UNESKO-a „Pamćenje sveta“. Jedinica za magnetnu indukciju, gustinu magnetnog fluksa, dobila je ime po Tesli. Međunarodni aerodrom u Beogradu nosi ime Nikola Tesla. Njegovim imenom nazvani su srednja tehnička škola i Elektrotehnički institut u Beogradu, osnovan 1936 godine, biblioteka Univerziteta u Nišu, dve termoelektrane u Srbiji, i još mnogo toga. Spomenici Tesli nalaze se u Beogradu, ispred zgrade tehničkih fakulteta i na aerodromu.